OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ

GERİLEME DÖNEMİ İSYAN VE ISLAHATLAR

Osmanlı devleti gerileme dönemi(1699-1792)
--Osmanlı devleti 1699 Karlofça ve 1700 İstanbul antlaşmalarıyla büyük toprak parçaları kayıp etmiş ve Gerileme dönemine girmiştir.
Budurum devlet politikasınıda etgilemiş ve bu dönemdeki genel siyaseti;
--kaybedilen toprakları geri almak,
--Islahat yaparak devletin bozulan otoritesini tekrar saglamak olarak belirlenmiştir.
-GERİLEME DÖNEMİ PADİŞAHLARI-
II.Mustafa (1695-1703)
III.Ahmet (1703-1730)
I.Mahmut (1730-1754)
III.Osman (1754-1757)
III.Mustafa (1757-1774)
I.Abdülhamit (1774-1789)
III.Selim (1789-1807)
--Osmanlı gerileme dönemi 93 yıl sürmüş ve bu zaman zarfında 7 padişah egemen olmuştur en çok padişahlık yapan hükümdar 27 yıl ile II.Ahmet'tir En az hükümdarlık yapan ise III.Osmandır
-17.YÜZYIL SİYASİ OLAYLARI-
Edirne olayı (1703)
--II.Mustafa Karlofça antlaşmasından sonra devlet işlerini bırakmış ve Edirneye çekilmiş ve yerine Seyh-ul İslam Feyzullah efendiyi devlet isşerini yürütmesi için bırakmıştır bunu üzerine isyan çıkmiştir
--Halka ve askerlerin katıldıgı bu isyanda Edirneye yüyünerek II.Mustafa tahtan indirielerek yerine II.Ahmet devletin başına getirilmiştir.
--Bu olay devlet yönetimini degiştirme amaçlanmamış kişilere karşı yapılmıştır
Osmanlı-Rusya ilişkileri
--17 yüzyıl'da taht degişikligi yaşayan Rusya büyük bir devlet haline gelebilmek için şu gedefleri belirlemiştir;
--Rusyayı avrupa devleti yapmak,
--Kırım'a yerleşmek ve karadenize çıkmak,
--Açık ve sıcak denizlere çıkmak,
--Ortodoksları himaye altına almak
-Purut seferi-(1711)
--Rusyanın Karadenize İnmek amacıyla İsveç'e savaş açmış ve İsveç yenilerek Osmanlı devletinden yardım istemıştır bunun üzerine Baltacı Mehmet Paşa Rusayı yenerek,rusyayı Barışa zorlamıştır
--İmzalanan Prut antlaşmasına göre;
--Azak kalesi ve çevresi Osmanlıya verilecek,
--Ruslar İstanbulda Elçi bulundurmayacak,
--İsveç kıralı Ülkesine serbestçe dönebilecek
--Bu savaş ve antlaşmayla Osmanlı devleti Karlofça antlaşmasıyla kaybettigi yerleri geri alma umudur var olmuştur
--Osmanlı-Venedik Avustuya ilişkileri--
--Karlofça antlaşmasıyla kaybedilen toprakalrı geri almak isteyen Osmanlı devleti Avusturya ve Venedik ile savaşmak zorunda kalmıştır.
--Savaşların nedenleri--
--Venedik'in Mora halkına baskı yapması üserine Mora'nın Osmannlıdan yardım istemesi yüzünden savaşlar çıkmıştır
--Karadagda İsyan çıkması gibi nedenlerden dolayı Osmanlı devleti Venedik'e savaş açmış ve Morayı geri almıştır Moranın Osmanlı işgalı altında Oldugunu anlayan avusturyada Savasa katılmış ve savaş sonucunda Osmanlı devleti yenilmiştir. Osmanlı devleti Belgırat dahıl bır cok yeri kayıpetmıs ancak Morayı Vermemiştir.
--Osmanlı-İran İlişkileri--
İrandaki Taht kavgalarından yararlanmak isteyen Osmanlı devleti;
--Batıdakı kayıplarını dogudan telafı etmek,
--Rusların kafkaslardan İsnmesını engellemek,
--İrandaki sunni halka yardım etmek amacıyla İran'a girmiştir.
Aynı emmellerle Rusyada İRan'a saldırınca Osmanlı ve Rusya arasında bır barıs ortamı dogmus ve 1724 İstanbul antlaşması imzalanmıştır. İran toprakları Osmanlı ve Rusya arasında paylaşılmıştır.
--Bu antlaşma Osmanlı ve Rusya arasında İlk dostluk antlaşmasıdır
--Taht Degısıklıgıdnen sonra İran Şah'ı İstanbul antlaşmasını tanımadıgını ilan etmesi üzerine savaşlar devam etmiş ve Ahmet paşa antlaşması(1732) İmzalanmıştır.
--Barış ortamının tekrar bozulmasından sonra Savaslar kısa bır sure dah adevam etmiş ve tarıh'e ikinci Kasr-ı şirin antlaşması olarak gecen 'karden'' antlaşması 1746 yılında imzalanmıs ve bu barış ortamı günümüze kadar sürmüştür.
--1739 Belgrat antlaşması--
--OSmanlı devleti 1736-1739 yılları arasında Rusya ve Avusturya ıle 3 yıl boyunca savaştı Rusyanın kafkaslardakı bazı sınır anlasmazlıkalrı bahane etmesı ve Avusturyanın Bosna-Hersek ve Sirbistanı isgal etmesi üzerine Osmanlı devleti iki taraftada savaşmak zorunda kalmış ve hem Rusyayı hemde Avusturyayı yenmıştşr İmzalanan Belgrat antlaşmasına göre;
--Avusturya Pasarofça antlaşmasıyla aldıgı belgrat dahıl bütün yerleri geri verecek,
--Rusya karadenizde savaş ve tiçaret gemisi bulunduramayacak
--Bu antlaşma Osmanlı devletinin 18 yüzyılda imzaladıgı son kazançlı antlaşmadır.
--Karadeniz tekrar Türk gölü haline gelmiştir
--Avrupa tarzı ıslahatların basarılı oldugu ortaya cıkmıstır,
--Fransaya kaputulasyonlar sürekli hale gelmiştir
1768 Lehistan meselesi,
--Lehistan Osmanlı ve Rusya arasınd atampon bölge olarak duruyordu ancak Rusya Lehistan'ın iç işlerine karışarak Lehli Milliyetçıleri katledince Osmanlı devleti Rusya ile şavaşmak zorunda kalmiş ve agır yenilgiler almıştır.
--Çeşme baskını--
--Rusya savaş sonra basarılarını pekiştirmek için Baltık denizinden donanmasını cıkartarak İzmirde Çeşme yakınlarınd abulunan Osmanlı devleti donanmasını ani bir baskınla yakmiştir (1770)
--Rusyanın Kırımdan çıkmaması ve Birde Çeşmede Osmanlı donanmasını yakması Üzerine Osmanlı devleti soz günler geçirmiş, III.Mustafa üzüntüden vefat etmiştir yerine geçen I.Abdulhamit Prusyanında arabuluculugu ıle Küçükkaynarca antlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır
1774 Küçükkaynarca antlaşmasına göre;--Kırım hanlıgı bagımsız olacak ancak din işlerinde Osmanlıya baglı sayılacaktır.
--Rusya Osmanlı toprakalrında sürekli elçi bulundurabilecektir,
--Rusya'ya kapütülasyon verilecektir,
--Ruslar Karadenizde Ticaret gemisi ve donanma bulundurabilecek,
--Osmanlı devleti Rusya'ya savaş tazminatı verecek maddeleri yer almıştır.
Küçükkaynarca antlaşmasıyla;
--İlkkez halkı tamamen Türk ve Müslüman olan bir toprak parçası Osmanlı devletinden ayrılmıştır.
--Osmanlı devleti siyasi ilişkilerde ilk defa halıfelıgın gücünden yararlanmıştır
--Karadeniz türk gölü olma özelligini kaybetmiştir
--Rusya ilk defa kaputulasyon hakkı elde etmiştir
--Osmanlı devleti ilk defa savş tazmınatı odemıstır
--Küçükkaynarca antlaşmasıyla Osmanlı devleti 17 yüzyılda dünyanın sayılı buyuk devletleri arasında olma özelligini kaybetmiştir.
--1779 Aynalı kavak tenkitnamesi--
--Küçükkaynarca antlaşmasıyla Osmanlı devleti üzerindeti etgısını artırmaya çalısan Rusya Kırım'ın iç işlerine karışarak kendı taraftarı olan Şahin gray'ı kırım hanı ılan etmek isteince Krım halkının tepkısı ile karşılaştı Osmanlı bu durumda yenı bır savaş düşüncesınde olsada Fransanın arabulucugu ile bu tenkitnameyi imzalamak zorunda kalmıstır.
Tenkitnameye göre;
--Rusya kırımdan askerini çekecek,
--Osmanlı devleti Sahin gray'ın Kırım hanlıgını tanıyacak,
*Şahın gray'ın Kırım hanlıgı kesinleşmesı uzerıne kırım halkı ayaklanarak ısyan cıkarmıstır bunu üzerine Rusya Kırım'ı tamamen İsşgal etmiştir (1783)
--Osmanlı-Rusya ve Avusturya savaşları;
--OSmanlı devleti, Rusyanın antlaşmaşlar auymayıp genişleme polıtıkasını surdurmesı karsısında İngıltere ve Prusyanın kıskırtmaları sonucunda Rusyaya savaş açtı
*savaşın nedenleri,
--Rusyanın Kırım'ı işgal etmesi,
--Osmanlı devletının rusyanın genıslemesıne engel olmak ıstemesı nedenlerıdnen dolayı savas cıkmsıtır.
--Savaşın baslamaısndan sonra Rusyanın yanına Avusturyada katılınca Osmanlı devletı zor gunler gecırmekteydı Osmanlı devletı barısa razı durumd aıken 1789 yılında Fransada ıhtılal olması hasebıyle Avusturya savastan cekılmek zorunda kalarak 1791 ziştovi antlaşması imzalanmıstır.
*Bu antlaşmaya göre;
--Avusturya şavaş öncesi sınırlarına cekılecek,
--OSmanlı-Rus savaşlarında Avusturya tarafsız olacak
--Savaşta yalnız kalan Rusya ile Osmanlı devletı bır sure daha savastıkdan sonra 1792 yılında Yaş antlaşması ımzalalayarak savasa son vermıslerdır.
*Bu antlaşmaya göre;
--Osmanlı devletı kırım'ın Rusya'ya ait oldugunu kabul edecek,
*Osmanlı devleti bu antlaşmayla 'dagılma dönemi'ne gırmıstır.
--FRANSA'NIN MISIR'I İŞGALİ--(1798-1802)
--Osmanlı devleti ile kanuni döneminde baslayan Osmanlı-Fransa ilişkileri dostlukla ilerlerken Fransanın genişleme polıtıkası yüzünden ılıskıler bozulmustur Fransa Mısır'ı;
--İngılterenın sömürgelerınını kontrol antına almak ve Akdenızde egemenlık kurmak,
--Dagılmak üzere olan osmanlı'dan kendıne pay almak ıstemesı nedenlerınden dolayı Mısır'ı ısgal etmıstır
--Fransa karsısında etgısız kalan Osmanlı devleti Fransanın Akdenızdeki egemenlıgıne ters düşen Rusya ve İngıltere ile İttifak yapmıstır. Rusya ve İngıltere tarafından denız gucu yok edılen Fransa Napolyon önderlıgınde karadan saldırsada ''nızam-ı cedid'' askerlerının buyuk dırenısıyle karsılasmıs ve Napolyon barıs ıstemek zorunda kalmıstır
İmzalanan El ariş antlasmasına göre;
--Mısır Osmanlıya geri verilecektır
--Rus donanması ılkkez bogazlardan gecerek Akdenıze ındı,
--İngiltere Dogudakı somurgelerını guvenlık altına aldı
--18.YÜZYIL ISLAHATLARI--
1.LALE DEVRİ ISLAHATLARI,
--Osmanlı devletı Pasarofca antlasmasını yaparak bır barıs ortamına gırmıstır bu donemde zevk,sefa ve dunya guzellıklerınden yararlanma dusuncesı on plana cıkmıs Avrupanın üstünlügü kabul edılerek Avrupa tarzı ıslahatlar yapılmıs,kültürel anlamnda yenılıklere ımza atılmıstır.Haliç ve bogaz ceresınde saraylar yaptırılmıs bahcelerı lalerle suslenmesı nedenı ıle bu doneme lale devrı denılmektedır
1730 Patorna Halıl ısyanı ıle sonbulmustur
Bu donemde;
--Avrupayı yakından takıp etmek ıcın ;Avrupada elcılıler acılmıstır
--İbrahım Muterıka onderlıgınde ılk Türk matması kurulmustur
-- 1720 yılında yangınları önlemek için tulumbacı ocagı kurulmustur,
--Devlet elıyle yalovada kagıt İstanbulda kumas ve çini fabrıkalrı kurulmustur
--çiçek asısı ıcad edılmıstır
--mimarı alanında bır cok eser verılmıs Avrupa tarzı mımarı ılkkez Osmanlı mımarısıne gırmıstır,
Kütüphaneler acılmıstır.
Lale devri ıslahatlarının Önemi;
--Bilim,kültürel,teknın alanlarda Avrupa etgısı ılkkez gorulmsutur,
--Askerı ıslhatlar pek yapılşmamıs kulturel ıslhatalara onem verılmıstır,
--Bu dnemde sadece ıran ile savasılmıstır
1730 patona halıl ısyanı,
--Lale devrınde zevk,sefa hayatı halkı kızdırmıs ve Patrona Halıl ve arkadaslarınınd aksıkıtmalarıyla halk ayaklanarak III.Ahmet'i tahtan ıdırıerek yerıne I.Mahmut'u getırmeslerdır.
I.Mahmut devri islahatları,
--Humbaracı ocagı kurularak ıslah edılmıstır,
--Ordunun daha ıyı yonetılmesı ıcın subay yetıstırılmek amacıyla ''kara muhendıshansesı'' kurulmustur
--Ordu bölük,tabur ve alaylara bolunmustur,
*Osmanlı devletı ılkkez I.Mahmyt donemınde askerı alanda Avrupayı orenek almıstır
III.Mustafa devri ıslahatları,
--Topcu ocagı ıslah edılmıstır
--Avrupa tarzında 'sürat topcuları' ocagı kurulmustur,
--Deniz subayı yetıstırmek amacı ıle ''denız muhendıshanesı'' acılmıstır
I.Abdulhamit devri islahatları,
--sürat topcuları ocagı,lagımcı ve humbaracı ocagı genısletılerek ıslah edılmıstır
--İngılız ve Fransız tarzı gemıler ınsaa edılmıstır
--Avrupadan bırcok muhendız getırılmıstır
--ulufe alım satımı yasaklanmıstır
--Istıhkam okulu acıulmıstır
III.Selim devrı ıslahatları,
--Yaptıgı yenılıklerın adına ''nızam-ı cedıd'' denılmektedır
--Avrupa tarzı teskılatlandırılıp Nizam-ı cedıd ordusu kurulmustur. bu ordunun masraflarını karsılamak ıcın ''ırad-ı cedıd'' adında özel bır hazıne kurulmustur
*Bu ordu ılk basarısını napolyonun Mısır'ı ısgalı sırasında kazanmıstır
--İslmıye sınıfında duzenlemelere gıdılmıs Franszıcadan cevırıler yapılmıstır
--Devlet ılk yabancı resmı dıl'ı Fransızca yapmıstır
--Ilk resmı matbaa acılmıstır
--Yerlı malı kullanınımı tesvık edılmıstır
--18. YÜZYIL ISLAHATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ--
--Osmanlı devleti Avrupa'nın üstünlügünü kabul etmış ve Avrupa tarzı yenılıklere imza atmıstır,
--Islahatlarda Padişah ve devlet adamları etgılı olmus ve halkın ıstegı goz onunde bulundurulmamıstır,
--ıslahatlar genellıkle askeri yönde olmustur.
**17 ve 18 yüzyıl ıslahatlarınının basarısızlıkla sonuclanmasının nedenlerı halkın bu ıslahatları anlayamaması ve bu yenılıklerde halkın ısteklerı goz onunde tutulmaması yuzndendır.Ayrıca yenılık karsıtlarının tutumuda yenılıklerın köklu olmasını engellemıstır