1.DÜNYA SAVAŞI

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI


Nedenleri:
1. Avrupalı devletlerin sömürgecilik faaliyetleri, hammadde ve pazar rekabeti.
2. Almanya ve İtalya’nın sömürgeciliğe başlamaları.
3. İngiltere ve Fransa’nın, Almanya’ya karşı silahlanmaya başlaması.
4. Rusya’nın ideallerini gerçekleştirme isteği.
5. Balkanlar’da Slav - Germen çekişmesi.
6. Fransız İhtilali’nin doğurduğu milliyetçilik akımı.
7. Fransa’nın Alsace-Loraine’i Almanya’dan almak istemesi.
8.  Avusturya-Macaristan prensinin Saraybosna’da bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi (28 Haziran 1914).


I. Dünya Savaşı, 20. yüzyılda dünya çapında yapılan iki savaştan birincisidir. 28 Temmuz 1914 tarihinde Avrupa'da başlamış ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayılması nedeniyle Dünya Savaşı ve Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Dört yıl süren savaş, 1918 yılında sona ermiştir.
1. Dünya Savaşı Nedenleri kısaca;
1-Sanayi inkılabı sonucunda devletler arasında Pazar ve hammadde arayışından doğan sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet
2- Ekonomik yarışın devletler arası bloklaşmalara sebep olması
3- Almanya ile Fransa arasında Alsac-e Lorainne (Alsas Loren) bölgesinden doğan çekişme
4- Rusya ile Avusturya -Macaristan İmparatorluğu arasında Rusların panislavizm politikasından doğan gerginlik
5- Rusların Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri ve sıcak denizlere inme politikası
6-Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun Bosna Hersek'i ilhalkının Sırbistan ile arasında meydana getirdiği gerginlik
7- Avusturya - Macaristan İmparatorluğu veliahtının Bosna Hersek'i ziyaretinde bir sırp tarafından öldürülmesi
Siyasi Nedenler
Avrupa'da 16. yüzyıl'da yaşanan Katolik-Protestan ayrışmasıyla, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'na bağlı Prenslikler, farklı taraflarda savaşmışlar, tarihte Otuz Yıl Savaşları (1618-1648) olarak bilinen bu savaş da Vestfalya Antlaşması'yla sona ermiştir.
Savaş sonucunda, bugün bile Avrupa Birliği'nin kökenini oluşturan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu birliği dağılmıştır. Savaşın sonunda Fransa'nın güçlenmesi, tam aksine Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun ve Habsburg Hanedanı'nın zayıflaması sözkonusudur. Bu sonuç Almanya için 19.yy'a kadar sürecek bir zayıflık dönemine ve yine bu tarihlere kadar birliğini kuramamasına neden olmuştur. Sanayi Devrimi ve
Sömürgecilik hareketlerinde de bu olay etkisini göstermiş ve İngiltere,Fransa sömürgecilik alanında hızla güçlenirken Almanya'nın bu alanda geri kalmasına neden olmuştur. 1815’te yapılan Viyana Kongresi ile Avrupa’ya ve geniş anlamda dünyaya yeni bir statü getirilmiş ve buna göre güçler dengesi kurulmuştur.
Kırım Savaşı'nda(1853-1856) bu dengelerin Rusya lehine değişmesine engel olmak için, Haçlı Seferleri'nden sonraki en önemli ittifakla, Avrupa Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu ile birlikte Ruslara karşı savaşmıştır. Yenilgiye uğrayan Ruslar,etkisi 1917 Ekim Devrimi'ne kadar sürecek siyasi ve ekonomik dalgalanmaların etksine gireceklerdir. Yine bu savaşın sonunda, İtalya Birliği'ne gidecek yollar da açılmıştır.1870 Sedan Savaşı ile Almanya ve İtalya’nın birliklerini kurmaları, bunların büyük devletler olarak devletler arası ilişkilerde yer almak için girişimlerde bulunmaları, Viyana Kongresi statükosunu ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmişti. Bundan sonrası ise yeniden bir dengenin kurulması girişimlerine, o da Avrupa’da yeni blokların ortaya çıkmasına ve bunların birbirleriyle çatışmasına yol açmıştır. Bloklar arasındaki gerginlik de karşılıklı silahlanmaya yol açmıştır. Bu da silahlı barış dönemini ortaya çıkarmıştır. Bu dönemde bloklar ve devletler arası ilişkilerde çok yönlü gelişen çatışmalar gerginliği daha da arttırmış ve devletleri bir savaşın eşiğine getirmiştir. Bu genel çerçeve içinde I. Dünya Savaşı'nın nedenleri çeşitli ekonomik, siyasi, askeri gelişmelere dayanmaktadır.
Bunlara büyük devletlerin çıkar hesaplarını da eklemek gerekir.Özelikle Prusyanın Avusturyayı yenip Alman birliğini sağladıktan sonra yeni ortaya çıkan Alman İmparatorluğu'nun elinde önemli sömürgeleri olmamasına rağmen dönemin süper gücü İngiliz İmparatorluğu'na karşı koyabilecek hatta onu geçebilecek bir sanayi insan gücü ve teknoloji haline gelmesi ve bunun basta İngiltere ve Fransa tarafından engellenmek istemesi başlıca çekişme kaynağıdır.

Ekonomik Nedenler
Sanayi Devrimi ve Sömürgecilik sonucunda ekonomik pozisyonlarını güçlendiren İngiltere ve Fransa, karşı taraftaki Almanya ve İtalya gibi ülkelerden ekonomik olarak çok ilerideydi. Almanya ve İtalya, siyasi birliklerini oluşturduktan sonra, 1914'e kadar olan süreçte aradaki farkı kapatmaya çalışmışlardır.
İngitere ve Fransa'nın ekonomik hakimiyet alanlarını korumak, Almanya'nın ise bu alanları ele geçirmek niyeti savaşın başlıca ekonomik nedenlerindendir. Bu, sömürgeler, deniz yollarının hakimiyeti, uluslarası ticaret imtiyazları gibi ana başlıklarda değerlendirilebilir.
Öte yandan 19. yüzyıl sonlarından itibaren kullanılmaya başlayan ve neredeyse 20. yy'a damgasını vuran petrol yataklarının mülkiyeti de savaşın temel ekonomik nedenlerindendir. Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti altındaki Orta Doğu Petrol varlığı, 19. yy sonlarında özellikle İngilizler tarafından,çeşitli gizli/açık yöntemlerle tesbit edilmişti.İngiltere, petrol siyasetini, 1900'lerde tüm stratejilerinin birinci sırasına koymuştu.
Diğer bir konuda Rus İmparatorluğu'nun ekonomik durumudur. Rusya, 19. yy'ın sonlarında 20. yy'ın başlarında toplumsal dalgalanmanın en fazla görüldüğü ülkedir. Toplumun en büyük kesimini oluşturan köylü sınıfı ve o büyüklükte olmasa da etkin bir işçi sınıfı 1905 Devrimi ile 1917 Ekim Devrimi'ne giden yolu açmıştı. Toplumsal dalgalanmalar ekonomik açıdan Rus İmparatorluğu ve Çarlık Rejimi için tehlike oluşturuyordu.
Rus Yönetimi bu dalgalanmaları engellemek için siyasi ve ekonomik güç kazanmak zorundaydı

  
İtalya, İttifak grubunda iken Antalya ve çevresinin kendisine bırakıldığı gizli Londra Antlaşması ile İtilaf Grubu’na geçmiştir.
Bulgaristan Çanakkale Savaşı’ndan sonra İttifak Grubu’na katılmıştır.
 
Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na Girme Nedenleri
1. İttihatçıların Almanlara sempati duyması.
2. Alman desteği ile devletin kurtulacağına inanılması.
3. Osmanlı Devleti’nin Almanya ile gizli bir anlaşma yapması (2 Ağustos 1914).
4. Osmanlı Devleti’nin siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi.
5. Osmanlı Devleti’nin, İngiltere ve Fransa’nın ekonomik baskılarından kurtulmak istenmesi.
6. Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almak istemesi.
7. Osmanlı coğrafyasının jeopolitik önemi.
 
Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni I.Dünya Savaşı İçine Çekme Nedenleri
1. Almanya’nın halifelik makamını kullanarak İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanları ayaklandırmak istemesi.
2. Almanya’nın yeni cepheler açarak İtilaf devletlerinin kendi üzerindeki baskısını hafifletmek istemesi.
3. Almanların, İngilizler’in Osmanlı toprakları üzerinden geçen Uzak Doğu sömürge yollarını ele geçirmek istemesi.
4. Almanya’nın Musul-Kerkük petrollerinden yararlanmak istemesi.
5. Almanya’nın, İtilaf devletlerinin Boğazlar yoluyla Rusya’ya yardım göndermesini önlemek istemesi.
6. Almanların İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı gemileri Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.
7. Osmanlı, gemileri satın aldığını açıklamış ve gemilerin adlarını Yavuz ve Midilli olarak değiştirmiştir.
8. Bu gemiler, Rusya’nın Sivastopol ve Odesa limanlarını bombalamıştır.
9. Ruslar bunun üzerine Karadeniz sahillerine ve Doğu Anadolu'ya saldırmıştır.
 
OSMANLI DEVLETİ’NİN I.DÜNYA SAVAŞI’NDA SAVAŞTIĞI  CEPHELER
    Topraklarımızda Savaştığımız Cepheler     Topraklarımız Dışında Savaştığımız Cepheler
          1. Kafkas Cephesi                                              1. Makedonya
          2. Kanal Cephesi                                                2. Galiçya Cephesi
          3. Filistin-Suriye Cephesi                                    3. Romanya
          4. Irak Cephesi
          5. Çanakkale Cephesi
          6. Hicaz-Yemen Cephesi


KAFKASYA CEPHESİ
Nedenler:
1. Rusya'nın Doğu Anadolu'yu almasını önlemek
2. Rusya'nın İskenderun ve Basra körfezlerini ele geçirmesini engellemek
3. Orta Asya Türklerini Rusya'ya karşı ayaklandır­mak
4. Rusya'dan Bakü petrollerini almak
1 Kasım 1914 Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesiyle bu cephede savaşlar başladı. Enver Paşa komutasındaki birlikler Rus kuvvetlerini yenilgiye uğrat­mak için topluca taarruza geçti. Taarruz, ağır kış şartları, askerlerin bu ağır kış şartlarına göre hazırlanmaması, cephane yetersizliği ve tifüs hastalığı gibi nedenlerden dolayı başarıya ulaşamadı. Karşı saldırıya geçen Rus or­duları Erzurum, Erzincan, Muş, Bitlis ve Van'ı işgal etti­ler. Bu cepheye sonradan atanan Mustafa Kemal yönet­tiği birliklerle Muş ve Bitlis'in kurtuluşunu sağladı (1916).
Not: Bu cephedeki savaşlar Ruslarla yapılan Brest Litowsk anlaşmasıyla sona ermiştir (3 Mart 1918). Bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum yeniden Osmanlı toprağı olmuştur.

ÇANAKKALE CEPHESİ
Nedenler:
1. Doğu Avrupa'da Avusturya – Macaristan ve Al­manya'ya karşı güç duruma düşen Rusya'ya İtilaf Devlet­lerinin yardım götürmek istemeleri
2. İtilaf Devletlerinin ittifak devletlerine karşı Balkan­larda yeni bir cephe açmak istemeleri
3. İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini saf dışı edip topraklarını paylaşmak istemeleri
4. İtilaf Devletlerinin ekonomisi bozuk olan Çarlığı, Bolşeviklere karşı kuvvetlendirmek istemeleri.
İtilaf Devletleri Çanakkale boğazını geçmek için yaptıkları saldırılarda başarılı olamadılar. Bunun üzerine Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar. İtilaf Devletleri Gelibolu'daki savaşta yenilgiye uğradılar.
Sonuçlar :
1. İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgal etmeleri gecikti.
2. Savaşın coğrafi alanı genişledi.
3. Çok sayıda asker öldü.
4. Mustafa Kemal ulusal kahraman oldu.
5. Çarlık yönetime yardım gönderilmesi engellendi. Bu durum Çarlığı yıkıp Sosyalist bir yönetim kurmak isteyen Bolşeviklere yaradı.
Not : Bolşevikler 1917 yılında Ekim Devrimi deni­len İhtilâlle Rusya'da Çarlığa son verdiler.

KANAL CEPHESİ
Nedenler:
1. İngiltere'nin sömürgeleriyle olan ilişkilerini kesmek ve sömürgelerinden yardım almasını önlemek
2. Mısır'ı yeniden Osmanlı toprağı yapmak.
Almanya­'nın isteği doğrultusunda Osmanlı birlikleri 1915 Şubat ayında taarruza geçti. Taarruzlar başarılı olamadı. Ordu­nun çöl şartlarına göre hazırlanmaması ve Arapların İngi­lizlerle işbirliği yapması Osmanlı birlikleri­nin başarısızlı­ğına yol açtı.
FİLİSTİN – SURİYE CEPHESİ
Nedenler:
1. İngiltere'nin Osmanlı Devletinin Ortadoğudaki var­lığına son vermek istemesi
2. Arapların milliyetçilik fikrini benimseyerek Türkleri İngilizlerle birlikte Ortadoğu'dan çıkarmayı amaçlaması
Bu cephe, Kanal harekâtında Osmanlı birliklerinin yenilmesinden sonra açılmıştır. İngiliz kuvvetleri Sina ya­rı­madasını alarak Kudüs'e girdiler (1917). İngilizler Suri­ye'yi alarak Anadolu'yu ele geçirmeyi planladılar. Yıldırım orduları komutanlığına getirilen Mustafa Kemal İngiliz – Arap kuvvetlerini Şam'ın kuzeyinde durdurdu.
HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ
İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin'le anlaşarak bü­yük bir Arap krallığı kurmak için Osmanlı birliklerine karşı saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetleri İngiliz ve Arap birlik­le­rine yenildi.
Not: İngiltere Araplara Milliyetçilik fikrini benimsetmiş ve böylece Arapları kendi tarafına çekmeyi başarmıştır. İngiliz ca­susu Lawrance bu konuda etkili çalışmalarda bulun­muş­tur. Arapların milliyetçilik fikrini benimsemeleri Osmanlı padişahının halife olarak İtilaf Devletlerine karşı ilân ettiği "Cihat" çağrısının etkisiz kalmasına neden ol­muştur.

IRAK CEPHESİ
Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır. İngiltere'nin amaçları şunlardır.
1. Abadan petrollerini elinde tutmak
2. Türklerin İran üzerinden Hindistan'ı tehdit etme­sini önlemek
3. İran üzerinden geçip Rusya ile birleşmek
İngiltere Kasım 1914'de Basra'ya asker çıkardı. Bağ­dat yakınlarındaki Kut–el–Amara'da Osmanlı kuvvet­le­rine yenildi. İngiltere buna rağmen yapılan diğer savaş­ları ka­zanarak, Bağdat'ı aldı. Yenilgiye uğrayan Osmanlı birlik­leri geri çekildi.

GALİÇYA CEPHESİ
Balkanlar'daki bu cephede Rus ve Bulgar orduları arasında savaşlar olmaktaydı. Rusya'nın Bulgaristan'ı almasına karşı buraya gönderilen Osmanlı birlikleri ba­şarılı çalışmalarda bulundu. Alman ve Avusturya birlikle­ri yaptıkları taarruzla Galiçya'daki Rus orduları bozguna uğrattılar.

MAKEDONYA CEPHESİ
Sırbistan'ın Makedonya'yı almasını önlemek için açı­lan cephedir. Osmanlı Bulgaristanla birlikte bu cep­hede savaştı. Sırplar yenilgiye uğradı.

ABD'NİN SAVAŞA GİRMESİ
Rusya'da Bolşeviklerin Çarlık rejimini yıkmak için başlattıkları ihtilâl çalışmaları, Rusya'nın savaş gücünü azalttı. İtilâf devletleri Rusya'dan meydana gelebilecek boşluğu doldurmak için ABD'nin kendi yanlarında sa­vaşa girmesini istiyorlardı.
Almanya'nın İngiliz ve Fransız yolcu gemilerine deni­zaltıları ile saldırması çok sayıda ABD vatandaşının öl­mesine ve ABD ticaretinin aksamasına neden oldu. Bu­nun üzerine ABD harekete geçti. ABD başkanı Wilson savaş sonunda uygulan­ması amacıyla hazırladığı ilkeleri İtilâf devletlerine kabul ettirdi. ABD'nin savaşa girmesi ve Avrupa'ya asker gön­dermesi savaşın itilâf devletleri le­hinde sonuçlanmasına neden oldu.
WİLSON İLKELERİ (8 Ocak 1918)
1. Savaş sonunda yenenler, yenilenlerden toprak almayacak
2. Devletler arasında gizli antlaşmalara son verile­cek, açık diplomasi usulleri uygulanacak.
3.Yenilenlerden savaş tazminatı istenmeyecek.
4. Devletler arasındaki sorunlar barış yoluyla çö­züm­lenecek ve bu amaçla Milletler Cemiyeti kurulacak.
5. Osmanlı İmparatorluğunun Türk olan bölgelerin­deki Türklere egemenlik verilecek, Osmanlı yönetiminde bulunan diğer milletlere tam bir güvenlik içinde varlıkla­rını geliştirme olanakları tanınacak.
6. Boğazlar bütün devletlere açık tutulacak, bu du­rum uluslararası bir garanti altında olacak.
7. Milletlerin silâhlanmaları sınırlandırılacak, bu ko­nuda yeterli garanti sağlanacak.
Not: İtilaf Devletleri kendi gizli paylaşma planlarına uyma­yan Wilson ilkelerini ABD'ni kısa sürede savaşa katmak için kabul ettiler. İtilaf Devletleri savaş sonunda ilkeleri dikkate almayarak gizli paylaşma planlarını uyguladılar.

BREST–LİTOWSK ANTLAŞMASI (3 Mart 1918)
Rusya'da Bolşevikler ihtilâl yaptılar. Çarlık rejimi ye­rine Sosyalist bir rejim kurdular (1917). Bolşevikler, Çar­lık rejiminin İtilaf Devletleriyle yaptığı gizli anlaşma­ları açıkladılar. Böylece Osmanlı toprak­larının paylaşıl­ma­sıyla ilgili gizli planlar öğrenildi. Bolşevik yönetim İttifak devletlerine barış taraftarı olduğunu açıkladı. Bunun so­nunda Sosyalistler Almanya, Avusturya – Macaristan, Bulgaristan ve Os­manlı Devletiyle barış imzaladı. Ruslar, Kars, Ardahan ve Batum'u geri verdi.
Not: Kars, Ardahan ve Batum 1877 - 1878 Osmanlı - Rus savaşı sonunda yapılan Berlin antlaşmasıyla Rus­yanın eline geçmişti. Bu yerler Brest - Litowsk antlaş­masıyla tekrar Osmanlı toprağı oldu.

Not: İtilaf Devletleri Brest–Litowsk antlaşmasını ta­nımadıklarını açıkladılar. Çarlık rejiminin yeniden kurul­masına çalıştılar.

I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ
ABD'nin savaşa girmesi İtilâf devletlerine büyük güç kattı. Almanya Avrupa'da batı cephesinde geri çe­kilmeye başladı. Bulgaristan barış istedi, savaştan çe­kildi. Al­manya Kasım 1918 ateşkes kabul etti ve savaş­tan ay­rıldı. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu İtalyanlar ile ateşkes imzaladı. Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi so­nucu Almanya ile ilişkisi kopan Osmanlı Devleti Ekim 1918'de savaştan çekildi.
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI(30 Ekim 1918) Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi Osmanlı yönetimi­nin savaştan çekilme kararı almasında çok etkili oldu. İt­tihat ve Terakki Partisinin hükümeti olan Talât Paşa ka­binesi istifa etti. Yeni kabineyi Ahmet İzzet Paşa kurdu. Bu hükümet İtilâf (Anlaşma) devletlerinden barış istedi. Anlaşma Limni Adası'nın Mondros limanında im­zalandı. Anlaşmayı Osmanlı Devleti adına Rauf Orbay, Anlaşma devletleri adına da İngiliz amirali Kaltrop imza­ladı.
ANTLAŞMA HÜKÜMLERİ
1.Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin sağlanacak ve Çanakkale ve Karadeniz'deki silah mevzilerinin İtilâf Devletlerine teslim edilecek.
2.Osmanlı karasularındaki bütün torpil tarlaları ile torpito ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunlar kal­dırılacak.
3.İtilâf devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esir­leri kayıtsız şartsız İstanbul'da İtilâf Devletlerine teslim edile­cektir.
4.Hudutların korunması ve iç asayişin sağlanması dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
5.Osmanlı savaş gemileri teslim olacak ve gös­teri­lecek limanlarda gözaltında bulundurulacaktır.
6.Karadeniz'deki torpiller hakkında bilgi verilecek­tir.
7. İtilâf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde, herhangi bir stratejik yer işgal edilecektir.
8. Osmanlı demiryolları İtilâf Devletlerinin kontro­lünde olacak ve Osmanlı ticaret gemileri İtilâf devletleri­nin hizmetinde bulundurulacaktır.
9. İtilâf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanların­daki araçlardan yararlanacaktır.
10. Toros tünelleri, İtilâf Devletleri tarafından işgal edilecektir.
11. Kuzeybatı İran'da ve Kafkasya'da bulunan Os­manlı kuvvetleri işgal ettikleri yerlerden geri çekile­cektir.
12. Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve haberleşme araçlarının tümü itilâf devletlerinin kontro­lünde olacaktır.
13. Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malze­me­lerin tahrip edilmesi önlenecektir.
14. Alman ve Avusturya vatandaşları olan asker ve sivil görevliler Osmanlı topraklarını bir ay içinde terkede­ceklerdir.
15. Osmanlı savaş esirleri, itilâf devletlerinin elinde kalacak.
16. Osmanlı hükümeti, İttifak (Bağlaşma) Devletle­riyle bütün ilişkilerini kesecektir.
17. Altı ilde (vilayet–i Sitte – Erzurum, Van, Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) karışıklık ortaya çıktığında bu yerleri İtilâf Devletleri işgal edecektir.
Görünürdeki adı ateşkes olan bu anlaşma, ateşkes antlaşması değil Osmanlı devletinin ortadan kaldırılması planıdır.


MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASININ
UYGULANMASI SONUCU YAPILAN İŞGALLER:
1. 3 Kasım 1918'de Musul İngilizler tarafından işgal edilmiştir.
2. 13 Kasım 1918'de İtilâf Devletleri Donanması İstan­bul'a gemiştir.
3. İngiliz birlikleri İzmit, Samsun, Merzifon ve Batu­m'a yerleşmişler, Urfa, Antep ve Maraş'ı işgal etmiş­lerdir.
4. Fransızlar Adana ve çevresine asker yerleştirmiş­lerdir.
5. İtalyanlar Antalya ve Konya'yı işgal etmişlerdir.
6. Tüm haberleşme ve ulaşım İtilâf devletlerince de­denetlenmiştir.
Padişah Vahdettin antlaşma koşullarını ve ortaya çı­kan bu gelişmeleri ağır bulmasına karşın ileride İngiltere­' nin hoşgörüsüyle işlerin düzeleceği görüşünü savun­muştur. Böylece Padişah ve çevresi tahtın ve sal­tanatın devamında başka bir şeyi düşünmeyen bir tu­tuma gir­mişlerdir. Bu durum karşısında Ahmet İzzet Paşa hükü­meti ve yerine kurulan Tevfik Paşa hükümet­i istifa et­miştir.
Not: Ruslar Brest–Litowsk antlaşması nedeniyle sa­vaştan çekildikleri için Mondros'la başlayan işgallere ka­tılmamışlardır.

OSMANLI DEVLETİNİN PAYLAŞILMASI İÇİN
YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR
1. İstanbul ve Boğazların Rusya'ya bırakılması (1915) İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapılmıştır.
2. İtalya'nın İtilâf Devletleri tarafına geçmesini sağ­lamak amacıyla yapılan Londra Antlaşması (1915). Bu antlaşmaya göre Antalya ve çevresi ile Akdeniz kıyıları İtalya'ya verilmesi kararlaştırılmıştır.
3. Mac Mahon Antlaşması (1916): İngiltere'nin Mı­sır valisi ve Hicaz Emiri Şerif Hüseyin arasında imza­lan­mıştır. Bu antlaşmaya göre Türkler Ortadoğu'dan çı­karı­lacak ve İngiltere büyük bir Arap devletinin kurulu­şunu sağlayacaktır.
4. Sykes–Picot Antlaşması: İngiltere ve Fransa Güneydoğu Anadolu'yu, Irak'ı, Suriye'yi ve Arabistanı aralarında paylaşmışlardır. Bu antlaşma 1916 ve 1919 yılları arasında yapılmıştır.
5. Petersburg Antlaşması: Sivas, Kayseri ve Mer­sin hattının doğusundaki topraklar Fransa ve Rusya ara­sında paylaşılmıştır (1916).
6. St. Jean de Maurienne Antlaşması (1917): İz­mir dahil Batı Anadolu'nun İtalya'ya verilmesi kararlaş­tırıl­mıştır.
Not: İtilaf Devletleri yukarıdaki gizli paylaşma tasarı­larını gerçekleştirmek için Mondros Ateşkes Antlaşması­nın 7. maddesine dayanarak Anadolu'da iş­galler gerçek­leştirmişlerdir.

çıkmıştır.
1. ABD Milletler Cemiyetinin kurulması kararını al­dırdı.
2. İngiltere ve Fransa Osmanlı topraklarında kurula­cak devletler için "Manda – Himaye" yönetiminin kurul­masını kabul ettirdi. Bu suretle İtilâf Devletleri gizli ant­laşmalarda tespit etmiş oldukları toprakları ele geçirmeyi hedeflemişlerdir.
3. Konferansa katılan Yunanistan;
a) Türklerin İzmir'de Rumları öldürdüğü
b) Batı Anadolu ve Trakya'nın kendi tarihi toprakları olduğu
c) İtalya'nın Batı Anadolu'yu işgale hazırlandığı id­di­alarını öne sürdü.
İngiltere bu iddiaları destekledi. Çünkü İtalya'nın Doğu Ak­denizde tek başına bulunmasını istemiyordu. İngiltere sömürge­lerine giden deniz yolunu ve bölgedeki çıkarlarını koru­mak istiyordu. Fransa ve ABD'ni ikna ederek İzmir ve çevresi ile Trakya'nın Yunanistan'a ve­rilmesi kararını al­dırdı. İtalya bu duruma tepki gösterdi.
4. İtilâf Devletleri, Brest Litowsk antlaşması sonra­sında Rusların geri çekildiği topraklarda Ermenistan Devletinin kurulması kararını aldılar.
5. Boğazların gele­cekte bir komisyon tarafından yönetilmesini kararlaştırdı­lar.
İZMİR'İN İŞGALİ (15 Mayıs 1919)
Yunanistan Paris Konferansından sonra Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7 maddesine göre güvenliği sağlamak amacıyla İzmir'e asker çıkardı. Ancak yerli Rumlar Yunan ordusunu şenliklerle karşıladılar. Türkleri tahrik ettiler. Gazeteci Hasan Tahsin Yunan askerlerine ateş açtı. Böylece kurtuluş savaşının ilk kurşunu atılmış oldu. Yunanlılar bu olayı bahane ederek İzmir'de katliam yaptı. İzmir'in işgali ilk önce İstanbul'da ve daha sonra değişik yörelerde yapılan mitinglerde protesto edildi. İz­mir'in işgali ülkede ulusal bilincin ve heyecanın artma­sını sağladı.
AMİRAL BRİSTOL RAPORU
Yunanlılar İzmir ve çevresini işgal ederken katliam­lar yapmışlardır. Bu durum protesto telgraflarıyla kınan­mış­tır. Bunu üzerine Paris Barış Konferansı adına ABD'li Amiral Bristol başkanlığında bir heyet Batı Anadolu'da incelemeler yaptı. Bu çalışmanın sonunda aşağıdaki so­nuçlar ortaya çıkmıştır.
1. İzmir ve Aydın ilinde güvenliğin ve huzurun bo­zulmasında Yunan başkomutanlığı sorumludur.
2. Yunan işgali din düşmanlığı şeklinde yapılmıştır.
3. Menemen katliamında tek sorumlu Rumlardır.
4. Yunanlılar, İtilaf Devletleri temsilcisinin iznini al­maksızın İzmir dışında bulunan Aydın, Manisa ve Turgut­lu'yu işgal etmişlerdir.
5.Hapishanelerdeki adi hükümlülerin kaçmalarında ve silahlanmalarında Türk hükümeti sorumludur.
6. Güvenliği korumak amacıyla yapılan Yunan işgali gerçekte bir toprak katma politikasına yönelmiştir.
7. Barış Konferansı Batı Anadolu'nun tamamıyle Yu­nanistan'a verilmesi konusunda kesin karar verirse, an­cak o zaman Yunan işgali uygun olabilir.
Not: Amiral Bristol raporuyla Batı Anadoludaki Yu­nan işgallerinin yanlış olduğu dünya kamuoyuna du­yu­rulmuştur.
Yunanlılar Wilson ilkelerine göre Batı Anadolu'daki nüfus çoğunluğunun Rum olduğunu, işgaller sırasında öne sürmüşler ve bu politikalarını gerçekleştirmek için Türklere karşı saldırılar düzenlemişlerdir.



I. DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI
1. Savaştan en karlı devlet İngiltere çıkmış ve Avrupa’nın en güçlü devleti olmuştur.
2. Fransa, Almanya’nın etkisinden kurtularak ikinci güçlü devlet haline gelmiştir.
3. İtalya, Avusturya’dan toprak almış ve Oniki Adalar’a hakim olmuştur.
4. Rus, Alman, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı imparatorlukları yıkılmış yeni milli devletler kurulmuştur.
5. Litvanya, Letonya, Estonya, Finlandiya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Polonya, Macaristan, SSCB kurulan yeni devletlerdir.
6. Avrupa’da denge boşluğu meydana gelmiştir.
7. Yenilen devletlerde rejim değişikliği olmuştur.
8. Dünya barışını sağlamak için merkezi Cenevre’de olan Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
9. Sömürgeciliğin yerini manda ve himayecilik almıştır.
10. Sınırlar çizilirken “milliyetçilik” ilkesi dikkati alınmadığından “azınlıklar” meselesi çıkmıştır.
11. I. Dünya Savaşı’nı bitiren antlaşmalar, II. Dünya Savaşı’nın zeminini hazırlamıştır.

BARIŞIN DEVAMINI SAĞLAMA ÇABALARI
Milletler Cemiyeti (10 Ocak 1920)
Paris Konferansı’nda Milletler Cemiyeti’nin kurulması kararlaştırılmıştır.
Versailles Antlaşması’ndan sonra Cenevre’de resmen kurulmuştur.
Cemiyet yalnızca büyük devletlerin çıkarlarını korumuş, güvenilirliğini yitirmiştir.

Locarno Antlaşması (16 Ekim 1925)
Fransa’nın Almanya’ya olan güvensizliği sonucu imzalanmıştır.
Antlaşma Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya, Belçika, Polonya ve Çekoslovakya arasında imzalanmıştır.
Anlaşmazlıkların barış yoluyla ve Milletler Cemiyeti aracılığıyla çözülmesi kararlaştırılmıştır.

Kellog Paktı (27 Ağustos 1928)
Antlaşma ABD, Almanya, İngiltere, İtalya, Belçika, Polonya, Japonya ve Çekoslovakya arasında Paris’te imzalanmıştır.

SORU ÇÖZÜM VİDEOSU