OSMANLI DEVLETİ 19. VE 20. YÜZYILLARDA İSYAN VE ISLAHATLAR

19. VE 20. YÜZYILLARDA OSMANLI DEVLETİ ( YIKILIŞ DÖNEMİ )
Osmanlı Devleti, bu yüzyılda Fransız İhtilali sonucu yayılan Milliyetçilik akımının etkisiyle çıkan azınlık ayaklanmalarıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. Artık elindeki toprakları korumaya çalışmış ve düzelmek için daha kapsamlı Islahatlar yapılmıştır ( Tanzimat, Meşrutiyet gibi).
1789 FRANSIZ İHTİLALİ
Nedenleri: 1- Kral ve soylular zenginlik içinde yaşarken halkın fakir olması 
2- Halktan ağır vergiler alınması
3- İngiltere’de meşrutiyetle halkın daha rahat yaşaması 
4- Amerikanın bağımsızlık bildirgesi   
5- Bazı aydınların  halkı biliçlendirmesi
Gelişimi: İhtilalciler 1789’da Bastil Hapishanesini basarak Fransız İhtilalini başlattı. Toplanan meclis anayasa hazırlayarak meşrutiyet ilan edildi. Böylece Fransız İhtilali gerçekleşti.
Sonuçları: 1- Yeniçağ bitti Yakınçağ başladı 
2- Özgürlük, eşitlik, adalet, milliyetçilik (ulusçuluk) gibi akımlar yayıldı.
3- İmparatorluklar yıkılarak terlerine ulusal devletler kurulmaya başladı. 
4- Demokrasi ve cumhuriyet yönetimleri yayıldı.
Osmanlıya Fransız İhtilalinin Etkileri: Fransız İhtilalinin Osmanlıya olumlu ve olumsuz olmak üzere iki etkisi olmuştur.
** Olumlu etkisi: Fransız ihtilali sayesinde Osmanlıda yeni fikirler ve ıslahatlar oldu. ( Tanzimat, meşrutiyet gibi)
** Olumsuz etkisi: Osmanlı egemenliğindeki uluslar milliyetçilik akımının etkisi ile ayaklanmaya başladı.
1806 -1812 Osmanlı - Rus Savaşı- 
Rusya'nın   Eflâk   ve   Boğdan   beylerini Osmanlılara karşı kışkırtması
-    Fransa'nın kışkırtmasıyla Eflâk ve Boğdan beylerinin    görevden    alınması    ve boğazların Ruslara kapatılması üzerine savaş başladı.
Sonuçta, 1812'de Bükreş Antlaşması yapıldı. Prut nehri iki ülke arasında sınır kabul edildi. Sırplara bazı haklar tanındı.
NOT: İlk defa, bir azınlık Bükreş antlaşmasıyla ayrıcalık elde etmiştir.
Sırp İsyanı
Fransız İhtilâlinin etkisi, yöneticilerin halka kötü davranması , ağır vergiler alınmasından ve topraklarında sık sık savaş olmasından dolayı  Sırp halkı isyan etmiştir. Sırplar Fransız İhtilalinin etkisi ile Osmanlıya karşı ayaklanan ilk millettir.
1812 Bükreş antlaşmasıyla ayrıcalık kazanmıştır.
1829 Edirne Antlaşması ile özerk yönetime (içişlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlıya bağlı) kavuştu .
1878 Berlin Antlaşması ile bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.
Yunan İsyanı
Fransız İhtilâlinin etkisi, Rusların kışkırtması ve Etnik-i Eterya Cemiyeti'nin çalışmaları sonucunda isyan etmişlerdir. Kavalalı Mehmet Paşa isyanı bastırmış, ancak Avrupa ülkeleri Yunanistan'a bağımsızlık verilmesinden yana olduklarından bu olaya karşı çıkarak Navarin'de (1827) Osmanlı donanmasını yakmışlardır. Bunun üzerine Osmanlı -Rus Savaşı yapıldı. Osmanlılar yenildiler.
Osmanlı Devleti zorunlu olarak Edirne Antlaşması'nı imzalamıştır (1829). Yunanistan'a bağımsızlık verilmiştir.Mora’da Yunanlılara bırakıldı.  Ayrıca Rus ticaret gemileri boğazlardan serbest geçiş hakkı elde etmiştir.
NOT: Akdeniz'de dengenin bozulduğunu ileri süren Fransa 1830'da Cezayir'i işgal etti.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa Ayaklanması
Nedenleri: Mora'daki Yunan isyanını bastıran Mehmet Ali Paşa'ya Mora Valiliği verilecekti. Mora Yunanlılarda kalınca Mehmet Ali Paşa  Suriye Valiliğini istedi. II. Mahmut Kabul etmeyince oğlu İbrahim Paşa Adana ve Konya'ya ilerledi. Suriye'de Osmanlı Ordusunu yenmesi sonucunda Osmanlı Devleti, Mehmet Ali Paşa'ya karşı Rusya ile anlaşmıştır. Bunun üzerine Mehmet Ali Paşa Osmanlı Devleti'ne karşı isyan etmiştir. Rusya'nın devreye girmesi bazı Avrupa ülkelerini rahatsız etmiş ve Mısır sorunu uluslararası bir boyut kazanmıştır. İngiltere'nin devreye girmesi ile Kütahya Antlaşması imzalanmıştır (1833).
    Buna göre: Mehmet Ali Paşa'ya Mısır valiliğine ek olarak Suriye ve Girit Valiliği oğluna Cidde valiliği ve Adana çevresinin vergi toplama hakkı verilmiştir.
    Vali'nin yeniden isyan edebileceğini düşünen II. Mahmut'un Rusya ile dostluk antlaşması olan Hünkâr iskelesi Antlaşması'nı  (1833) imzalaması boğazlar sorununu gündeme getirmiştir. Çünkü bu antlaşmaya göre savaşta iki devlet birbirine yardım edecek ve Osmanlıya saldırıda Ruslar Boğazlara inebilecekti.
     Mehmet Paşa ile tekrar savaş başladı. Mehmet Paşa Nizip’te Osmanlı ordusunu yendi. Rusya’nın karışmasını istemeyen İngiltere araya girerek Mehmet Ali Paşa ile Osmanlı arasında Londra Antlaşması imzalatıldı.
Londra Antlaşması (1840)
Buna göre; Mısır sorunu çözümlendi. Mısır, Osmanlı Devleti'ne bağlı kalmakla beraber yönetimi Kavalalı Mehmet Ali ve çocuklarına bırakılacaktı.
Londra  Boğazlar Sözleşmesi (1841) :
Osmanlı - Rus yakınlaşması diğer ülkeleri rahatsız etmiş bu amaçla Londra Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır.  Buna göre:
- Boğazların denetimi Osmanlı'ya, bırakılmış ve barış döneminde boğazlardan savaş gemilerinin geçişi yasaklanmıştır. Böylece Boğazlar uluslar arası statü (değer) kazandı.
NOT: Bu antlaşma, Hünkâr İskelesi Antlaşması ile kazanılan Boğazlardaki Rus ayrıcalıklarına son vermiştir.
Kırım Savaşı 1853-1856
Rusya'nın boğazlar almak, Osmanlı  topraklarını paylaşmak istemesi ve kutsal yerler sorununu bahane ederek savaş açtı. Ancak Avrupa ülkelerinin Osmanlı Devleti'ni desteklemesi sonucunda Rusya yapılan savaşta yenilmiştir. Buna bağlı olarak 1856 yılında Paris Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmaya göre: Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılmış, Eflak ve Boğdan'a özerklik verilmiş Karadeniz'in tarafsız bir deniz olduğu karara bağlanmıştır.
*** Osmanlı ilk kez bu savaşta dış borç aldı ( İngiltere’den)
*** Paris Antlaşması öncesi Osmanlı Islahat fermanını yayınlamıştır.
1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi)
Fransa'nın Almanya'ya yenilmesi sonucunda Avrupa'nın güçler dengesi bozuldu. Rusya'nın Karadeniz'in tarafsızlığına karşı çıkması sonucunda İstanbul Konferansı'nın toplanmasına karar verilmiştir. Alınan kararlara Osmanlı Devleti'nin karşı çıkması sonucunda savaş çıkmıştır. Savaşı Rusya kazanmış Ayastefenos (Yeşilköy) Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre: Bulgaristan Krallığı kurulmuş Sırbistan, Eflak, Boğdan ve Karadağ bağımsızlığına kavuşmuş Kars, Ardahan, Batum ve Doğubeyazıt Ruslar'a verilmiştir. Girit ve Ermenistan'da ıslahatlar yapılacaktı.
NOT: Avrupa devletlerinin araya girmesiyle Ayastefanos Antlaşması tanınmadı. Yerine Berlin Antlaşması yapıldı._
Berlin Antlaşması (1878)
-    Sırbistan, Romanya ve Karadağ'a tam bağımsızlık verilmiş
-    Kars, Ardahan, Batum Rusya'ya Doğubeyazıt Osmanlı Devleti'ne  bırakılmıştır.
-    Girit ve Ermenistan'da ıslahatlar yapılacaktı.
-    Büyük Bulgaristan krallığı üç bölüme ayrıldı (Makedonya   -   Doğu   Rumeli   -   Asıl Bulgaristan). Makedonya ıslahat yapma koşuluyla,  Osmanlılara bırakıldı.  Doğu Rumeli özerk olacaktı.
NOT: Osmanlı - Alman yakınlaşmasının başlangıcıdır.
          İlk Ermeni sorununu ortaya çıkmıştır.
          İstanbul konferansının toplandığı zaman, Avrupalıları etkileyebilmek için, I. Meşrutiyet ilân edildi.
Ermeni sorunu:
Yıllardır  dost yaşadığımız Ermeniler ilk defa 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sırasında isyan ettiler.
Ermeniler, Hınçak ve Taşnak Cemiyetlerini kurarak Osmanlı içinde faaliyetlere başladılar. II. Abdülhamit’e suikast girişimde bulundular. Van, Muş , Bitlis gibi illerde ayaklanmalar çıkardılar.
   I. Dünya Savaşı başlayınca Osmanlı 1915’te Tehcir Kanununu ( Göç Kanunu) çıkararak Anadolu’daki Ermenileri Suriye’ye göç ettirdi. Ancak günümüzde Ermeniler bu dönemde 1,5 milyon Ermeni öldürüldü diyerek Soykırım (kökünü kurutma)
iddialarında bulunmaktadır.
    O dönemde savaştan, açlıktan ve çete savaşlarında dolayı Ermeniler öldüğü doğrudur; ancak iddia edildiği gibi bir soykırım yapılmamıştır. Zaten o dönemde Ermenilerin hepsi 1,5 milyon etmiyordu. Ayrıca biz günümüzde arşivlerimizi açtığımız halde Ermeniler arşivlerini açmamaktadır. Bu soykırım iddialarının amacı Türkiye’yi yıpratmak ve topraklarımızdan pay alabilmektir.
Panslavizm Politikası: Rusya ve diğer devletlerin Balkanlardaki Slav ırkını birleştirme ve bağımsızlığa kavuşturma bahanesiyle slav ları Osmanlıya karşı kullanmalarına verilen addır.
19. YÜZYIL ISLAHATLARI :
Bu dönem ıslahatları, Osmanlı Devleti'ni çöküntüden kurtarmak, azınlıkların ayaklanmalarını engellemek amacına yöneliktir.
Sened-İ İttifak (1808)
Anadolu ve Rumeli ayanları ile Padişah II. Mahmut arasında imzalanmıştır. Bu senede göre, ayanlar padişaha bağlı kalacaklarına, yapılacak ıslahatları kendi bölgelerinde uygulayacaklarına dair söz vermişlerdir.
NOT: Sened-i ittifak hükümdarın mutlak otoritesini (gücünü) sınırlayan ilk antlaşmadır. Devletin, ayanlara söz geçiremeyecek durumda olduğunu göstermiştir.
*** II. Mahmut Dönemi Islahatları:
- Sekban-ı Cedit ocağı kuruldu.  Yeniçeri ayaklanması sonrası kaldırıldı.
***- Divan kaldırılmış, Şeyhülislam ve Sadrazamın   yetkileri elinden alınmış, Nazırlık (bakanlık) sistemine geçilmiştir
- Eşkinci ocağı kuruldu.
- Devlet memurluğunda nişan ve rütbe uygulamasına geçilmiştir, Devlet memurlarına  maaşlar bağlandı.
-  İlk öğretim zorunlu hale getirilmiştir. (Fakat uygulanamadı).
***-  1826’da Yeniçeri   ocağı   kaldırılmıştır Buna Vakay-i Hayriye (Hayırlı Olay) denir.  Yerine Asakir-i Mansure-i 
      Muhammediye ordusu kuruldu.
***- Askerî amaçlı nüfus sayımı yapılmıştır.
***- Kılık—kıyafette düzenlemeye gidilmiştir.
***- Takvim-i Vakayı adında ilk resmî gazete yayımlandı.
***- İlk posta örgütü kurulmuştur.
***- İlk polis teşkilatı kuruldu.
***- Müsadere usulü (Devlet tarafından kişilerin mallarına el koyma) kaldırılmıştır.
- Tımar ve zeamet usulü kaldırılmıştır.
- Devletçe din ve mezhep ayrımı yapılmayacağı açıklandı
- Devlet Dairelerine Padişah resmi asıldı.
- Avrupa’ya ilk defa öğrenci gönderildi.
1839 Tanzimat Fermanı :
ilân Edilme Nedeni  : - Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanına karşı,Avrupa'nın desteğini almak düşüncesi
-  Avrupa devletlerinin azınlıkları bahane ederek iç işlerine karışmalarını önleme isteği
-  Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmış, Padişah Abdülmecit tarafından kabul edilmiştir.
Gülhane Parkında halka ilân edilen bu fermana göre:
- Müslüman, Hıristiyan tüm Osmanlı halkının can, mal ve namus güvenliği sağlanacak
- Vergiler herkesin gelirine göre düzenli ve eşit alınacaktır.
- Askerlik işleri belli bir düzene bağlanacaktır.
- Herkes mülk edinme ve miras hakkına sahip olacaktır.
- Kimse yarğılanmadan cezalandırılmayacaktır.
- Mahkemeler adil ve halka açık olacaktır.
*** Gülahne Parkında okunduğu için buna Gülhane Hat-ı Hümayunu’da denir.
*** İlk kez padişah kendi gücü üstünde bir güç tanıdı. ( Yasa gücünü )
*** Tanzimat anayasa değil ama anayasal düzen için önemli bir adımdır.
1856 Islahat Fermanı:
Avrupa Devletlerinin dostluğunu ve desteğini kazanmak, Paris Görüşmelerinde Avrupalıların içişlerimize karışmalarını önlemek amacıyla ilân edilmiştir.
-  Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacaktır.
-  Azınlıklarda memur olabilecek ve askere alınacaktır. Azınlıklara askerlikte nakdi bedel usulü (bedelli askerlik) 
    getirilmiştir.
-  Mahkemelerde herkes inancına göre yemin edebilecek
-  İltizam usulü kaldırılacaktır.
- Gayri Müslimleri küçük düşürücü sözler yasaklandı
- Gayri Müslimlerde mal mülk edinebilecek.
- Gayri Müslimlerde belediye seçimlerine katılabilecek.
*** Tanzimat tüm halkı eşit alırken Islahat’ta Gayri Müslimler biraz daha ön plana çıkarılmıştır.
1876  I. Meşrutiyet
İlân Edilme Nedenleri : Aydınların, ıslahat ve Tanzimat hareketlerinin Osmanlı Devleti'ni kurtarmaya yetmeyeceğini savunmaları ve bu doğrultuda çalışmalar yapmaları   - Genç Osmanlıların (Jön Türkler) Osmanlı Devleti'ni çöküntüden kurtarmak, Azınlıkları bahane ederek,Avrupa'nın   Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasını önlemek istemeleri.
23 Aralık 1876 'da Mithat Paşa ve arkadaşlarınca hazırlanan Kanun-i Esasi'yi Padişah II. Abdülhamit'in onaylamasıyla I. Meşrutiyet ilan edilmiştir. Buna göre:
-    Din, mezhep, ırk farkı gözetilmeksizin herkesin devlet hizmetlerine girmesi  kabul edilmiştir.
-    Mesken ve kişi özgürlüğü   tanınmıştır.
-    Mahkemelerin bağımsız olması kabul edilmiştir.
-    Yürütme görevi padişah ve Bakanlar kuruluna, yasama yetkisi ise ayan ve mebusan meclisine verilmiştir.
*** İlk Osmanlı anayasası olan Kanun-i Esasi yürürlüğe girdi.
*** Meclis; Ayan (padişahın seçtiği) ve Mebusan (halkın seçtiği) olmak üzere iki kısımdan oluştu.
*** Padişahın yetkileri fazla idi. Meclisi açma kapama yetkisi vardı.
*** Padişah 1877-1878 Osmanlı Rus savaşını bahane ederek meclisi kapattı. Böylece I. Meşrutiyet sona erdi.
1908 II. Meşrutiyet:
İlân Edilme Nedenleri :- Fransız ihtilâlinin etkisiyle milliyetçilik hareketlerinin gelişmesi  -  II. Abdülhamit'in baskıcı yönetimine karşı İttihat ve Terakki Partisinin yoğun çalışması sonucu ilan edildi.
NOT: Padişahın yetkileri sınırlanmış, hükümet, Meclisi Mebusana sorumlu hale gelmiştir.
II. Meşrutiyet'ten sonra Türkçülük akımı gelişmiş, ittihat ve Terakki Partisinin hükümranlığı başlamıştır.
Ayrıca Alman hayranlığı geliştirilirken, Rusya, İngiltere ve Fransa düşmanlığı yaygınlaştırılmıştır.
31 Mart Vakası (Olayı) (130Nisan 1909):
II. Meşrutiyet’e karşı olanların düzeni değiştirmeye yönelik harekettir.
Nedenleri:-  II. Meşrutiyet yönetimine karşı çıkanların, eski yönetime dönme istekleri.    - Bu dönemde kaybedilen toprakların halk üzerinde olumsuz etki yapması
Sonucu:
13 Nisan 1909 tarihinde İstanbul'da meydana gelen ayaklanma, komutanlığını Mahmut Şevket Paşa'nın, Kurmay Başkanlığını Mustafa Kemal'in üstlendiği Hareket ordusu tarafından bastırılmıştır. Meclis II. Abdülhamit'i olaylara karıştığı gerekçesiyle tahttan indirip yerine V. Mehmet Reşat'ı Padişahlığa getirmiştir. II. Meşrutiyet’ten sonra ülkedeki İç karışıklıklardan yararlanan Bulgaristan bağımsızlığını İlân etmiş, Avusturya- Macaristan İmparatorluğu Bosna- Hersek'i topraklarına katmış, Girit Rumları ayaklanarak Yunanistan'a bağlanmışlardır.
1911- 1912 Trablusgarp Savaşı:
Nedenleri: - Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın pazar ve hammadde arayışında olması, bu amaçla Trabiusgarp'ı işgal etmesi
    İtalyanlar herhangi bir gerekçe göstermeden Trablusgarp'ı  Osmanlı  Devleti'nden  istemiş, istekleri geri çevrilince burayı işgal etmiştir. Osmanlı Devleti M. Kemal, Enver Paşa gibi subayları buraya göndererek halkı direnişe geçirdi. Bunu üzerine İtalyanlar Oniki adaya asker çıkardı. Balkan Savaşlarının da başlaması üzerine Osmanlı barış istedi.
1912 yılında İtalya ile Uşi Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmaya göre:
-    Trablusgarp İtalya'ya verilmiştir. Böylece Kuzey Afrika'daki son toprak parçası kaybedilmiştir.
-    Oniki ada, Balkan Savaşlarının sonunda geri verilmek üzere İtalya'ya bırakılmıştır.( Ancak bir daha geri alınamadı)
NOT: İtalya, Balkan Savaşlarından sonra Oniki adayı terketmemiştir. Oniki ada II. Dünya Savaşından sonra İtalya yenilince Yunanistan'a verilmiştir.
NOT: Trablusgarp Savaşı sırasında M. Kemal, Tobruk ve Derne'de başarılı savunmalar yapmıştır.

1912- 1913 BALKAN SAVAŞLARI
I.  BALKAN SAVAŞI
Nedenleri: - Fransız ihtilâlinin etkisi ile milliyetçilik hareketlerinin yaygınlaşması   - Rusya'nın Akdeniz'e inmek için Balkan halklarını kışkırtması   -  Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp savaşında yenilmesi ve iyice zayıflaması
*** Balkan Devletlerinin Karadağ, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan 1912 Ekim ayında, Osmanlı Devleti'ne saldırmasıyla savaş başlamıştır. Savaşı Osmanlı Devleti kaybetmiştir.
Bu kargaşadan yararlanan Arnavutluk bağımsızlığını    ilân etmiştir.
Londra Konferansı (1913)
Balkan Devletleri İle Osmanlı Devleti arasında imzalanmıştır.
-    İmroz  ve  Bozcaada  dışındaki  adalar Yunanistan'a verildi.
-    Midye-Enez hattı Bulgaristan ile sınır kabul edildi.
-    Midye-Enez çizgisinin batısındaki topraklar kaybedildi.
II. Balkan Savaşı
Nedeni: - Londra Antlaşmasında Bulgaristan'ın fazla toprak kazanması  -Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ'ın Romanya'yı da yanlarına alarak Bulgaristan'a savaş açmaları
Sonucu:
Bulgaristan savaşı kaybedince Osmanlı Devleti'de bu durumdan yararlanarak Edirne ve Kırklareli'yi tekrar geri almıştır. Savaş sonucunda Bulgaristan'la "İstanbul Antlaşması" imzalanmıştır. Buna göre Edirne, Kırklareli, Dimetoka, Osmanlı'ya Kavala ise Bulgaristan'a verilmiştir.
Yunanistan ile de "Atina Antlaşması" imzalanmış, Selanik, Yanya ve Girit adası Yunanistan'a verilmiştir.
NOT: Bab-ı Ali Baskını ile İttihat Terakki Cemiyeti Yönetimi ele geçirerek padişahı etkisiz hale getirdi. 1918’e kadar yönetimde İttihat ve Terakkinin sözü geçti.
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914 -1918 ):
    I. Dünya Savaşı öncesi dünyada çıkar çatışmaları ve sanayileşme ile beraber bir yarış ve sömürge yarışı başlamıştı. Buda zamanla ülkeler arasında gerginliğe yol açtı. Ve dünyada büyük bir savaş kaçınılmaz olmuştu.
     Ülkeler iki ana gruba ayrılmıştı. Bunlar :
İtilaf   (Anlaşma)   Devletleri: İngiltere, Fransa ve Rusya (Sonradan; İtalya, ABD, Japonya, Romanya, Yunanistan)
İttifak (Bağlaşma) Devletleri: Almanya, Avusturya- Macaristan İmp. Ve İtalya (Sonradan; Osmanlı ve Bulgaristan)
** İtalya Savaş başlamadan önce İttifak grubunda İtilaf grubuna geçmiştir.
I. Dünya Savaşının Nedenleri:
1- Sanayileşmeye bağlı sömürge yarışı 
2- Sömürgeciliğe bağlı Ham madde ve Pazar yarışı
3- Çıkar çatışmaları ( Mesela Almanya Fransa arasında Alses Loren Bölgesi sorunu)
4- Bloklaşma (Gruplaşma)
5- Milliyetçilik, özgürlük gibi düşünce akımlarının etkisi
Savaşın Başlama Nedeni (Görünen Sebep): Savaşın başlaması an meselesi idi. Savaşın başlamasına Saray Bosna gezisine çıkan Avusturya – Macaristan İmparatorluğu Veliaht’ının bir Sırplı tarafından öldürülmesi üzerine I. Dünya Savaşı başladı.
* Savaş yukarıda saydığımız nedenlerle başlaması bekleniyordu. Veliahttın öldürülmesi sadece savaşın bahanesidir. Bu nedenle buna görünen sebep denir.
Savaşın Gelişimi:
    Sırplılara, Avusturya – Macaristan imparatorluğu savaş ilan etti. Sırplıları destekleyen İngiltere ve Fransa’da Savaşa girdi. Daha sonra Almanya’da savaşa girmesi ile dünya savaşı başladı.  İlk başlarda İttifak Grubu başarılı iken ABD’nin savaşa girmesi ile İtilaf Grubu savaşı kazandı.
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞ GİRMESİ:
Savaş başladığında Osmanlı tarafsızlığını ilan etti. İtilaf Devletleri Osmanlının tarafsız kalmasını istiyordu. Almanya ise Osmanlıyı yanında savaşa istiyordu. Yönetimi elinde bulunduran İttihat ve Terakki Cemiyetini yönetenler Almanya yanında savaşa girilirse başarılı olacağına inanıyorlardı ( Başta Enver Paşa).
  Almanlarla gizli bir antlaşma yapıldı. İki Alman gemisi İngilizlerden kaçarak Osmanlıya sığındı. İngiltere gemileri isteyince gemilerin satın alındığı söylendi. Goben (Yavuz) ve Breslav ( Midilli) adlı iki Alman gemisine Türk bayrağı çekilerek bunlar Karadeniz’de Rus limanlarını bombaladılar. Rusya’nın Osmanlıya savaş ilan etmesi ile Osmanlı I. Dünya Savaşına girmiş oldu.
   ** Osmanlını savaşa girme amacı; kaybettiği toprakları geri almak ve eski gücüne kavuşmaktı.
** Almanya’nın Osmanlıyı Yanında İstemesinin Sebepleri: 1- Cephelerini genişletmek   2- İngiliz ve Fransızların Sömürge yollarını kesmek   3- Osmanlıdaki Halifelik gücünden yararlanarak Türkleri ve Müslümanları yanında savaşa katmak.
Osmanlının Savaştığı Cepheler: Osmanlının savaştığı cepheleri üçe ayırabiliriz. Bunlar: 1- Saldırı (Taarruz ) Cepheleri: Kafkasya ve K Cepheleri    2- Savunma Cepheleri: Çanakkale, Irak, Suriye ve Filistin, Hicaz, Yemen cepheleridir.
3- Yardım cepheleri: Galiçya ve Makedonya cepheleridir.
1- Çanakkale cephesi: İtilaf Devletleri açtı. Açılma amacı; Rusya’ya yardım götürmek, Boğazları ve İstanbul’u alarak Osmanlıyı savaş dışı bırakmaktı.
  18 Mart 1915’te Çanakkale Bpğazı önünde savaşlar başladı. İtilaf donanmaları boğazları geçemeyince Gelibolu Yarımadasına asker çıkardı. (Anzaklar: Yeni Zelanda ve Avustralya askerleri) M. Kemal burada başarılı savaşlar çıkardı.
M. Kemal burada: “Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve başka komutanlar gelebilir.” diyordu.
  Yapılan savaşlar sonunda İtilaf askerleri çekilmek zorunda kaldı. Bu savaşta yaklaşık beş yüz bin asker şehit olmuştur.
** Savaşın kazanılması I. Dünya Savaşının uzamansa sebep oldu.
** M. Kemal’e başarılarından dolayı “Anafartalar Kahramanı” unvanı aldı.
2- Kafkasya Cephesi : Rusların egemenliğindeki Türklerle birleşmek için açıldı. Yalnız Enver Paşanın yanlış politikası yüzünden Sarıkamış’ta binlerce asker açlıktan, hastalıktan ve soğuktan savaşmadan öldü. Ruslar Muş, Bingöl, Van,Erzurum, Erzincan çevresini ele geçirdi.
   Çanakkale Cephesinden buraya gelen M. Kemal Muş , Bitlis gibi yerleri geri aldı. Bu sırada Rusya içinde Bolşevik Devrimi olunca Rusya Brest Litowsk Antlaşmasını imzalayarak I. dünya savaşından çekildi. Berlin antlaşması ile aldığı Kars, Ardahan ve Batum’u geri verdi.
I. Dünya Savaşını Sonuçları:
1- Milyonlarca insan öldü.     
2- Avrupa’nın siyasi haritası değişti.
3- Yeni devletler kuruldu ( Türkiye, Çekoslovakya gibi). 
4- İmparatorluklar yıkılmaya başladı.
5- İngiltere en kazançlı devlet oldu.                                         
6- Milletler cemiyeti kuruldu.
7- Savaş sonu çekişmeler II. Dünya Savaşına zemin hazırladı.
Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918):
Osmanlının savaş sonunda imzaladığı ateşkes antlaşmasıdır. Bu antlaşma ile Osmanlının Ordusu dağıtıldı, silahlarına el konuldu, ulaşım ve haberleşme araçlarına el konuldu.İstanbul kontrol altına alındı. Fakat en önemli iki maddesi vardı. Bunlar:
7. Madde: İtilaf Devletlerinin güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa; İtilaf devletleri herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecek.
Amacı: Osmanlının her yerini işgale açık hale getirerek Osmanlıyı parçalamak.
24. Madde: Şark-ı Vilayet (altı doğu ili) illerinde bir sorun çıkarsa buralar işgal edilebilecek.
Amacı: Burada bir Ermeni devleti kurmak.
*** Mondros Ateşkes Antlaşması olmasına rağmen şartları çok ağırdır.
*** Osmanlı ile barış antlaşması olarak Sevr Antlaşması imzalanacak (10 Ağustos 1920) ancak TBMM antlaşmayı kabul etmediği için yürürlüğe girmedi.
*** Mondros’tan sonra Türk Halkı M. Kemal önderliğinde Kurtuluş Savaşını başlatmış. Ve ülkemizi işgal eden devletlere karşı üstün başarı göstererek yıkılan imparatorluktan Türkiye Cumhuriyetini kurmuştur.